Η περιοχή της Δρόπολης

Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπείρου: Η περιοχή της Δρόπολης

Η Δρόπολη, αλλιώς Δερόπολη ή και Δρυϊνούπολη, είναι η πρώτη περιοχή που συναντάει κανείς σήμερα μπαίνοντας στην Αλβανία από την Κακαβιά. Πρόκειται για το νότιο τμήμα μιας στενόμακρης κοιλάδας, που εκτείνεται απ’ τα υψώματα της Στουγάρας -στα ελληνοαλβανικά σύνορα- μέχρι κοντά το Τεπελένι. Το Αργυρόκαστρο, στο μέσο περίπου αυτής της κοιλάδας, σηματοδοτεί το προς βορρά όριο της Δρόπολης.

Δεξιά -στα βορειοανατολικά- υψώνεται, χωρίζοντας την περιοχή απ’ το Πωγώνι, το βουνό Μπουρέτο (1762). Αριστερά -στα νοτιοδυτικά- είναι τα βουνά της Στουγάρας (1770) και στη συνέχεια η οροσειρά Πλατυβούνι (1162) που την αποκόβουν απ’ τα μέρη του Δέλβινου. Ο μεταξύ τους χώρος, της ...Δερόπολης ο κάμπος, διαρρέεται από τον Δρίνο.

Ο Δρίνος -για μερικούς ο αρχαίος Κέλυδνος- πηγάζει μέσα στην Ελλάδα, προκύπτοντας απ’ τη

συμβολή του Κουβαρά της Πωγωνιανής με τον Γυφτοπόταμο της λεγόμενης Παλιολάκκας ή Λάκκας του Μουχτάρ (νοτιότερο Πωγώνι). Μέσα στη Δρόπολη ενισχύεται από τον Ξεριά, που κατεβαίνει απ’ την ορεινή Σωτήρα, τον Ξεροπόταμο, που κυλώντας παράλληλα συμβάλλει κοντά στη Δερβιτσάνη, και τον Σωχακό, ποτάμι αυτό του Βόρειου Πωγωνίου. Συνεχίζοντας πέρα απ’ το Αργυρόκαστρο, τελικά πέφτει στον μεγάλο Αώο.

Όλα σχεδόν εδώ τα χωριά ήταν και είναι ελληνικά, αναφέρει το "Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων". Με πέτρινα σπίτια και παμπάλαια μοναστήρια, στέκουν δεξιά κι αριστερά του ποταμού, στις παρυφές των γυμνών οροσειρών. Συγκροτούν την Πάνω -στο νότο- και την Κάτω -στο βορρά- Δρόπολη, γεωγραφική απλά διαίρεση, αφού πολιτισμικά -γλώσσα, ήθη κι έθιμα, μουσική, ενδυμασίες- ο χώρος ανέκαθεν παρουσιαζόταν ενιαίος. Τμήμα της Κάτω Δρόπολης συνιστά κι η λεγόμενη Μαύρη Ρίζα, πέντε χωριά στους πρόποδες του Μπουρέτο.

Ξεκινώντας απ’ τα ορεινά της Στουγάρας, συναντάει κανείς, στη νοτιοδυτική πλευρά, κατά σειρά, τα εξής χωριά: Σωτήρα, Κοσοβίτσα, Λόγγο, Κακογοραντζή, Σελιό, Λουβίνα, Κλεισάρι, Πέπελη, Βοδίνου, Κατούνα, Αϊ-Νικόλα, Κακαβιά, Κρα, Μπόντριστα, Μπουλιαράτες, Ζερβάτες, Γεωργουτσάτες, Γράψη, Λιούγκαρη, Φράστανη, Γορίτσα, Τεριαχάτες, Σωφράτικα, Δούβιανη, Χάσκοβο, Βάνιστα, Καλογοραντζή, Δερβιτσάνη, Λαζαράτες. Απέναντι, πέρα απ’ το Δρίνο, βρίσκονται τα χωριά Ροντάτες, Κάτω και Πάνω Επισκοπή, Γλύνα, Βλαχογοραντζή, Νεμπράβιστα και Λιμπόχοβο. Να πούμε πως όλα τους ήταν, και είναι, προσανατολισμένα προς το …Κάστρο -το Αργυρόκαστρο- διοικητικό και οικονομικό πάντα κέντρο της Δρόπολης. 

Ο χώρος -το αποδεικνύουν πάμπολλα αρχαιολογικά ευρήματα- πρέπει να κατοικήθηκε από πολύ παλιά. Και μόνο ονόματα όπως Αντιγόνεια, Ιουστιανούπολη, Αδριανούπολη, τον φορτίζουν ιστορικά, υποψιάζοντας για την πορεία του στο χρόνο. Γεωργοί του κάμπου κατά κανόνα οι Δροπολίτες -αλλά και ξενιτεμένοι έμποροι όταν χρειάστηκε στην Πόλη και τη Βλαχιά- πάλεψαν σκληρά μέσα στους αιώνες για να επιβιώσουν, ιδιαίτερα στην Τουρκοκρατία. Η μεγαλύτερή τους όμως προσφορά, ανδρών και γυναικών, λογίζεται σήμερα η αντίσταση που προέταξαν στα δύσκολα χρόνια των εξισλαμισμών. Στο τραγούδι που ακολουθεί, ύμνος του τόπου, προβάλλει η μεγάλη διαφορά απ’ τα γειτονικά μέρη που υπέκυψαν. 

Μωρ’ Δεροπολίτισσα-μωρ’ καημένη,

μωρ’ Δεροπολίτισσα-ζηλεμένη,

βάλ’ το φέσι σου στραβά

σίντα πας στην εκκλησιά

με λαμπάδες με κεριά

και με μοσχοθυμιατά.

Για προσκύνα και για μας -μωρ’ καημένη,

για τ’ εμάς τους χριστιανούς -ζηλεμένη,

τι μας πλάκωσ’ η Τουρκιά

και μας πάνε στα τζαμιά

και μας σφάζουν σαν τ’ αρνιά,

σαν τ’ αρνιά την Πασχαλιά,

τα κατσίκια τ’ Αϊ-Γιωργιού.

Τη Δρόπολη, εκτός απ’ τον Δρίνο, διέσχιζε κατά μήκος, πάντα, κι ένας πολυσύχναστος δρόμος που απ’ τα Γιάννενα οδηγούσε βόρεια. Το γεγονός, όπως συνέβαινε τότε, πρέπει να θεωρηθεί ταυτόχρονα και συν για την περιοχή -την κρατούσε πάντα μέσα στις εξελίξεις, τα γεγονότα- αλλά και πλην -υπέφερε τα πάνδεινα απ’ τις επιδρομές των κάθε είδους ατάκτων!  Να πούμε πως στο ντερβένι αυτό έβγαιναν δύο μικρότεροι μεν, αλλά μ’ αρκετή κίνηση δρόμοι. Ο ένας ερχόταν απ’ τα δυτικά, απ’ τα χωριά του Δέλβινου, κατηφορίζοντας μετά τη Μουζίνα προς τους Γεωργουτσάτες, όπου και χάνι∙ ο άλλος, διασχίζοντας  τα στενά της Σούχας -κι εκεί χάνι- επικοινωνούσε με το Βόρειο Πωγώνι αλλά και τη Ζαγοριά. Χάνια λειτουργούσαν ακόμη στην Κολορτζή, στη Δερβιτσάνη, στην Επισκοπή, στην Κακαβιά και κοντά στο Αργυρόκαστρο τα χάνια Στουπέζι, Τεπελένι και Κλεισούρα.

Το Σελλειό βρίσκεται στην Πάνω Δρόπολη, αθέατο από παντού, αφού το περιτριγυρίζουν ψηλά και άγρια βουνά με αρκετές φωλιές αετών. Παλιά, μαζί με το γειτονικό Κλεισάρι αποτελούσαν μια κοινότητα, με κοινές εκτάσεις, δάση, νερά, βοσκότοπους και  βακούφικο υδρόμυλο.

Και τα δύο χωριά αποτέλεσαν τσιφλίκι Αργυροκαστρίτη μπέη και υπήρξαν από τα πρώτα που εξαγοράστηκαν από τους κατοίκους τους έναντι 7.000 χρυσών τούρκικων λιρών. Το γεγονός βέβαια από τους άλλους μπέηδες θεωρήθηκε κακό σημάδι -κακή αρχή για τις ιδιοκτησίες τους- και αντιμετωπίστηκε εχθρικά.

Στο Σελλειό, όπως και στο Κλεισάρι, όλα τα σπίτια ήταν και είναι πέτρινα, σαν κάστρα. Μπορούσαν  έτσι οι κάτοικοί τους, στους δύσκολους καιρούς, να αντιμετωπίζουν τις ληστρικές επιδρομές των Λιάμπηδων πλιατσικολόγων, αλλά και των ζωοκλεπτών.

Αρκετοί Σελλειώτες -και Κλεισαρίτες- ταξίδευαν στην Κωνσταντινούπολοι όπου, σαν έμποροι, έκαναν μικρές ή μεγαλύτερες περιουσίες. Ένας από αυτούς, ο Μιχάλης Παπαδόπουλος, κάποια στιγμή έγινε δάσκαλος και στη συνέχεια πολύ καλός γιατρός -Μιχάλη Σελλειώτη τον αποκαλούσαν στο Αργυρόκαστρο όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες του. 

Αλλά οι περισσότεροι  κάτοικοι που έμεναν μόνιμα στο χωριό δραστηριοποιούνταν με επιτυχία στην παραγωγή καπνού. Κοντά στο ξωκκλήσι του Ά-Γιώργη λειτουργούσαν τα λεγόμενα ταμπακαριά, όπου επεξεργάζονταν το φημισμένο ταμπάκο της Δρόπολης -οι ίδιοι, με καραβάνια μουλαριών και αλόγων, τον μετέφεραν στην Πόλη, στη Ρουμανία και στη Ρωσία. Εκεί είχαν και τα βυρσοδεψεία τους, για την κατεργασία με βελανίδι των δερμάτων (τελατίνι), τα μαντάνια (νεροτριβιά) για τα δίμιτα, βελέντζες, τσέργες και σαΐσματα.

Οι Σελλειώτες ήταν ιδιαίτερα εύθυμοι και γλεντζέδες, γι’ αυτό και τα μικρά ή μεγάλα πανηγύρια τους αποτελούσαν γεγονός για όλη την Δρόπολη. Ιδιαίτερη τέτοια γιορτή, με ατέλειωτους χορούς, τραγούδια και πλούσιο κοινό τραπέζι, έκαναν κάθε 27 Ιουλίου στην εκκλησία του Αγίου Πεντελεήμονα. Έρχονταν τότε από όλα τα γειτονικά χωριά, επίσημοι από το Αργυρόκαστρο και το Λιμπόχοβο και αρκετές φορές ο αρματωμένος Θύμιο Λώλης.

Σήμερα το Σελλειό, πληγωμένο από τις τόσες περιπέτειες που σημάδεψαν τον τόπο, έμεινε με ελάχιστους κατοίκους-κατοικείται σχεδόν μόνο το καλοκαίρι.

ΠΗΓΗ: http://aftonomi.gr